DE MEESTE MENSEN gebruiken mindfullness als een handig stuk gereedschap om hun stress de baas te worden. Ik ben daar zelf ook een enorme fan van en daarom ontwikkel ik digitale programma’s met laagdrempelige mindfullness oefeningen om op korte termijn (maar wel duurzaam) verlichting te brengen in een stressvol bestaan.
Maar mindfullness heeft meer te bieden, namelijk het inzicht dat je gedachten hebt, maar niet je gedachten bent, waarmee je jezelf kunt ontwikkelen als een observator van je eigen denkprocessen.
Dit is een diepere laag van de mindfullness-filosofie die in de huidige mindfullness-trend maar weinig aandacht krijgt. En dat is niet zo verwonderlijk, want het is behoorlijk ingewikkelde materie.
Normaal houd ik me in mijn blog posts dan ook verre van deze dieper gelegen vraagstukken, maar toch kan het goed zijn om te beseffen dat mindfullness meer te bieden heeft dan een snelle maar gezonde oplossing voor stress.
Vandaag ga ik in op de drie fasen die we kunnen doorlopen wanneer we ons van mindlessness naar mindfullness ontwikkelen.
Normaal, als we mindless zijn, zitten we vast in onze gedachten. We denken dat alles wat we denken, de waarheid is, en dat we onze gedachten daarom heel erg serieus moeten nemen.
Mijn vader hield niet van me. Mijn baas zit me altijd dwars. Het komt door de regering dat ik te weinig geld heb. Deze gedachten en overtuigingen zijn vaak zo sterk, dat we echt geloven dat ze waar zijn. Maar gedachten zijn niets dan lucht, en hoe minder we erin mee gaan, hoe beter het is. Omdat, zoals je al aan deze gedachten kunt zien, ze pijn, verdriet en verwijten veroorzaken en ons geluk en tevredenheid ontzeggen.
Met mindfullness snappen we dat onze hersenen luidruchtige gedachten produceren, en dat er een andere, stille ‘ik’ aanwezig is, die dat proces van een afstandje kan bekijken.
In de huidige benadering van mindfullness wordt er nogal eenzijdig gehamerd op leef in het huidige moment want dan komt alles goed. Toch is deze vereenvoudigde benadering niet slecht. Bewustzijn van het huidige moment helpt ons immers al enorm omdat we daarmee onze ogen kunnen openen voor de werkelijkheid, en ons zo regelmatig aan de verstikkende grip van onze fantasierijke en angst-producerende gedachten-molen kunnen onttrekken.
Aandacht hebben voor de werkelijkheid binnenin je (dus observeren hoe je je voelt) en om je heen (observeren wat er gebeurt en met welk gedrag je daarop reageert) is al enorm stress-verlagend en geeft je verkrampte brein een welverdiende break. Hoe vaker je je bewust bent van dit moment, hoe beter het voor jezelf is.
Maar mindfullness heeft meer te bieden, namelijk een diepe, innerlijke bevrijding die te bereiken is door het nemen van een extra stap: bewust worden van dat observeren. Daarmee onderken je dat je een andere ‘ik’ in je hebt, die heel stil is, niet oordeelt, altijd in balans is, en die rustig toekijkt hoe je ego (je gedachten-molen) onbelemmerd aan het oordelen is en probeert jou in zijn verwijtende, kleinzerige gedachten mee te trekken.
Je kunt het vergelijken met een film in de bioscoop.
Niveau 0
Als je mindless bent, dan snap je niet dat het een film is waarnaar je zit te kijken, maar denk je dat je zelf de film bent: je rolt van het ene drama in het andere en laat je regelmatig over de rooie jagen. Alsof je een acteur bent in de film: je gaat er volledig op in, met alle emoties en reacties die bij dat leven in die film horen. Je hebt helemaal niet door dat je in een stoel in een bioscoop zit. Je hebt niet door dat je een persoon bent die in een stoel op een afstandje naar de film zit te kijken.
Niveau 1
Als je in het huidige moment leeft, dan snap je dat je niet de film bent, maar dat je een toeschouwer bent van de filmprojectie op het scherm. Je realiseert je dat je in een zaal zit, op een stoel, en dat er een film vertoond wordt waar je niet in mee hoeft te gaan. Als je even naast het scherm en om je heen kijkt, is het duidelijk dat er slechts wat beelden op een wit doek geprojecteerd worden. Je kijkt met een gezonde afstand naar de film (je gedachten-molen) en je laat je niet in alle drama’s meesleuren.
Niveau 2
Als je op een dieper niveau bewustwording praktiseert, dan snap je ook nog eens dat er een projector is: een apparaat dat wordt bediend dat die beelden op een bioscoopscherm projecteert. In deze hoedanigheid ben je degene die de projector bedient. Je bent die stille figuur in dat kamertje bovenin de bioscoop die zorgt dat de film op het doek verschijnt. In deze rol weet je dus dat het jouw taak is om de film te vertonen. Je zorgt ervoor dat de juiste film vertoont wordt op de juiste tijd, dat de film niet vastloopt in de projector en dat het beeld scherp is. Je bent dus niet de toeschouwer in de zaal en je bent al helemaal niet in de film zelf met al haar drama’s. Je staat nog eens een stap verder naar achteren dan de toeschouwers. Als je wilt kan je zelfs de toeschouwer bekijken en kijken hoe deze naar jouw film kijkt.
Je ziet zelf al wel dat dit behoorlijk moeilijke materie is om te begrijpen, en geloof me, je kunt er urenlange discussies over voeren hoe het nu precies zit.
En zo zie je ook waarom mindfullness, dat over praktische stress-reductie gaat, niet op dit soort ingewikkelde filosofische vraagstukken ingaat. Mindfullness wil down-to-earth zijn en om mindfullness te leren toepassen, hoef je niet alle ins and outs van bewustwording te snappen en daarmee je arme brein alsnog over de kling te jagen 🙂
Doe Mindfullness Vandaag
Wil je eens ervaren wat er gebeurt als je niet alleen stap 1 neemt (aandacht voor het huidige moment) maar ook stap 2 (besef hebben van het observeren), dan heb ik twee handige oefeningen voor je die je leren om verder uit te zoomen dan je gewend bent. Zo kun je nog meer loskomen van je beperkte gedachten en nog meer van het totaalbeeld zien.
Wees de projector-operator
Kruip in de rol van de projector-operator en bekijk van een afstandje hoe je ego de hele dag door gedachten en oordelen produceert. Dat betekent dat je naar de projector kijkt en er allerlei gedachten en oordelen uit ziet komen. Kijk ook naar de film: hoe daar zich een drama afspeelt. Deze film laat je de inhoud van je gedachten en oordelen zien, waarvan je sterk geneigd bent om erin mee te spelen en te denken dat dat de waarheid is.
Als je de gedachten-productie van je ego observeert, doe dat dan de komende dagen met luchthartigheid. Dus komen er gedachten op als Mijn vader hield niet van me; Mijn baas zit me altijd dwars of Het komt door de regering dat ik te weinig geld heb, zeg dan tegen jezelf: ‘Ach joh, het is maar mijn ego die me dit probeert wijs te maken. Laat ‘m maar even uitrazen, dan ga ik zometeen weer door met wat ik aan het doen ben.’ Je staat dus even stil bij de activiteiten van je ego, je kijkt ernaar, je luistert naar je ego en alle oordelen die hij je vertelt, en dan… kijk je naar jezelf hoe je even naar je ego luisterde, en hoe je daarna doorgaat met je bezigheden.
Wees Big Brother
Doe net alsof je de hoofdrol in Big Brother speelt. Stel je voor dat er constant een camera met je meereist die observeert wat je denkt, wat je doet en wat er gebeurt. Tussen alle ‘gewone’ drukke gedachten en oordelen door die je ego aan de lopende band produceert, merk je dat je dan ook gedachten krijgt van een andere orde, zoals: Hee, mijn ego heeft nu een negatieve gedachte over mijn jeugd; Kijk, nu geloof ik die gedachte en word ik boos (of bang, of verdrietig); Nu zit ik op de bank en eet een zak chips leeg; Mijn baas geeft me een opdracht, mijn ego oordeelt meteen dat ie me weer wil dwarszitten en nu loop ik briesend door mijn kantoor; etcetera. Alsof je naar de video-beelden van een dierentuin kijkt, maar dan niet de neushoorns observeert maar jezelf: je eigen gedachten en je eigen gedrag. Besef dat je, als de projector-operator, aan het observeren bent als je dit oefent.
Beide oefeningen helpen je om te wennen aan de verdieping van...
Niveau 2
... wat betekent: beseffen dat je observeert, waarmee je steeds vaker in de rol van de projector-operator kan kruipen. In plaats van in...
Niveau 0
... te blijven hangen — in het drama van de film (dit is niet zo slim omdat het pijn en verdriet veroorzaakt). Of je uitsluitend op...
Niveau 1
... te richten, waarin je ‘slechts’ het huidige moment in je opneemt – waarbij ik je op het hart wil drukken dat je met bewustzijn van het huidige moment al heel erg goed bezig bent!
Succes!
Marisa ×
Wil je meer leren over mindfulness? Download mijn gratis e-boek!
