Wanneer je minder mobiel bent en een rolstoel gebruikt, zijn veel aspecten van het leven niet zo vanzelfsprekend. Niet alleen ben je minder autonoom en zelfredzaam, maar ook kan het idee van ‘anders’ zijn eenzaamheid, frustratie en boosheid veroorzaken. In dit artikel leg ik uit hoe mindfulness je kan helpen om beter om te gaan met een aandoening die verminderde mobiliteit veroorzaakt.
Veel mensen die kampen met een handicap of chronische ziekte, hebben het emotioneel zwaar. Zij lijden onder dagelijks ongemak en vaak chronische pijn, maar ervaren daarbij ook nog eens extra stress omdat zij zich zorgen maken over hun aandoening.
Ons denkende brein helpt ons om geavanceerde oplossingen voor allerlei problemen te verzinnen. Maar ons denkende brein kan ook negatieve gedachten over het verleden en de toekomst aanmaken… en deze eindeloos herhalen.
Jon Kabat-Zinn, de grondlegger van de mindfulness-training zoals we deze kennen, werkte als bioloog en arts in een ziekenhuis met terminaal zieke patiënten. Hij ontdekte dat de patiënten extra leden onder eindeloos herhalende stressvolle gedachten, die hun ziekte en pijn intensiveerden.
Met behulp van de mindfulness-training konden zijn patiënten inzien dat zij niet alleen leden onder de fysieke pijn van hun aandoening, maar dat zij het extra moeilijk hadden door de invloed van negatieve gedachten die emotioneel lijden toevoegen aan fysieke pijn.
Verleden en toekomst
Als je een aandoening hebt en in een rolstoel zit, kan het voorkomen dat je regelmatig klemgezet wordt in gedachten over het verleden waarin datgene gebeurde wat je handicap veroorzaakte. Misschien denk je ‘waarom is dit me overkomen?’ of ‘dit had nooit mogen gebeuren!’
Ook zal het denkende brein gedachten over de toekomst produceren, zoals ‘wordt het ooit nog beter?’, ‘hoe moet dat nu met mij?’ of ‘zal ik in de toekomst nog verder achteruit gaan?’
Deze gedachten zijn gevuld met spijt, boosheid, afgunst en angst... en brengen allerlei nare gevoelens en emotionele onrust teweer.
Omstandigheden en oordelen
Met mindfulness onderkennen we dat er een verschil is tussen
1. onze fysieke omstandigheden
en
2. de oordelen en gedachten die we over die omstandigheden hebben
We kunnen leren inzien dat er elke dag opnieuw negatieve gedachten omtrent onze situatie geproduceerd worden, die emotionele pijn veroorzaakt. Want elke dag opnieuw verzonken raken in gedachten vol spijt en boosheid is bijzonder pijnlijk, en heeft een negatieve impact op onze gezondheid.
Met mindfulness leren we onze veroordelende gedachten te herkennen, om deze vervolgens te ontmantelen en van hun intensiteit te ontdoen.
Zoetroze of gifgroen
Zodra we negatieve oordelen leren herkennen en ontmantelen, zullen we merken dat de werkelijkheid niet zo negatief is als we altijd dachten.
De werkelijkheid is. Het is niet negatief en niet positief. Als je afhankelijk bent van een rolstoel, dan is dat je werkelijkheid. Maar ons denken wil er graag een mening over hebben, en dringt je het liefst al zijn negatieve oordelen op, dag-in-dag-uit. Het zijn onze gedachten en oordelen die de werkelijkheid zoetroze of gifgroen kleuren.
Mindfulness biedt een uitweg uit deze draaideur-gedachten, want met mindfulness word je je bewust van die lawine aan oordelen, en kun je opeens zelf gaan bepalen of je die oordelen (die zoveel pijn veroorzaken) nog wel in je hoofd wilt toestaan.
Mindfulness geeft je een keuze
Opeens heb je een keuze. Laat je je bovenkamer elke dag uitwonen door schreeuwerige gedachten vol oordelen en spijt en woede? Of accepteer je je werkelijkheid zoals deze is, en weiger je voortaan om een dikke laag aan oordelen en emotionele pijn aan je bestaan toe te voegen?
Met mindfulness doorzien we de ego-spelletjes van ons denkende brein, en kunnen we kiezen of we er willoos in meegaan, of juist uit die eindeloos ronddraaiende scenario’s willen stappen en vrede maken met de werkelijkheid waarin we ons bevinden.
Zodra we de werkelijkheid ontdoen van al die malende oordelen in ons hoofd, kunnen we weer nuchter naar ons leven kijken en nieuwe mogelijkheden zien. Veel mensen met een handicap of chronische ziekte ontdekken dan dat ze veel meer kunnen dan ze veronderstelden, en ondanks hun handicap of aandoening een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan het leven van andere mensen, aan het leven van dieren, of aan de natuur als geheel.
Baas in eigen brein
In plaats van zichzelf te verstoppen, komen ze juist tot bloei en trekken erop uit. Ze realiseren zich dat ze een nare aandoening hebben die hun mobiliteit ernstig aantast, maar… ze staan hun piekerende brein niet langer toe om gedachten aan te maken die elke gezonde ambitie en wens ondermijnen.
Zodra je inziet dat je gedachten je kunnen maken of breken, kun je het piekeren loslaten en bewust in je gezondheid en jouw toekomst gaan investeren.
Misschien kies je voor een nieuw leven in een gezellige woongroep. Of misschien kies je voor mogelijkheden die je autonomie en zelfredzaamheid juist vergroten, en ga je voor zelfstandig wonen. Denk dan ook na over technologie, zoals een elektrische rolstoel die je veel vrijheid geeft en waarmee je, dankzij extra accu’s, langere afstanden buiten kunt afleggen. Met een lichtgewicht elektrische rolstoel kun je zelf boodschappen doen of meer in de natuur zijn. Als je naar het park kunt wanneer je er zin in hebt, geeft dat een ongekend gevoel van onafhankelijkheid. Ook hoef je uitjes met zo'n elektrische rolstoel veel minder strict te plannen, want je kunt je rolstoel makkelijk opvouwen en achterin de auto leggen.
Mindfulness helpt om weer de baas te worden van je eigen gedachten, en keuzes te maken die jouw ambities en gezondheid ondersteunen in plaats van ondermijnen.
Marisa Garau
