Hoe kun je gelukkiger zijn? Op internet struikelen we over de artikelen vol happiness-advies dat door allerlei professionals en amateurs gegeven wordt. Maar zoeken we doortimmerd advies over de ervaring van gelukkiger zijn, dan zullen we de ware specialisten aan het woord moeten laten: neurowetenschappers. Deze knappe koppen bestuderen de grijze massa in het menselijk hoofd en hebben in de afgelopen decennia heel wat opvallende inzichten verkregen over wat ons echt gelukkig maakt. In dit artikel vind je praktisch inzetbaar advies gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek… en kun je vandaag al een start maken met gelukkiger zijn.
Als mindfulness-expert ben ik enorm geïnteresseerd in de werking van onze hersenen. Ik ben zelfs aan een studie anatomie en pathologie begonnen. De neurowetenschap richt zich uitsluitend op het begrijpen van ons centraal zenuwstelsel. Maar voor een compleet inzicht in hoe mensen denken, kijken deze specialisten ook naar de menselijke fysiologie, anatomie, moleculaire biologie, cytologie (de werking van onze cellen), wiskundige modelling en psychologie.
Omdat de neurowetenschap ons zoveel over het denken kan vertellen, heb ik in dit artikel de resultaten van een aantal recente neuro-onderzoeken voor je op een rijtje gezet. Met de inzichten die ik uit de onderzoeken gedistilleerd hebt, hoop ik jou te helpen negatieve gedachten te overwinnen, je innerlijke wereld te verrijken met meer happiness en tevredenheid, en gelukkig met jezelf te worden.
Het proces van gelukkiger zijn kunnen we samenvatten in een aantal duidelijke acties. Hier volgt dan ook het 4-stappen-plan van de experts die de onbetwistbare wetenschappelijk onderbouwde antwoorden hebben gevonden op het geheim wat we allemaal willen ontrafelen:
Gelukkiger zijn, hoe doe je dat eigenlijk?
GELUKKIGER ZIJN — TIP 1:
Stel jezelf deze vraag
Soms lijken je hersenen gewoon te weigeren om vrolijk en opgewekt te zijn. Het is dan makkelijk om je schuldig te voelen omdat je gedachten zo negatief zijn. Ook schaam je je omdat het je maar niet lukt om positief te denken. Waarom werkt dit zo?
Geloof het of niet, maar schaamte en schuldgevoelens activeren het beloningscentrum in je brein — het gedeelte in je hersenen dat bepaalt of je je goed voelt over iets wat je gedaan hebt.
Neurowetenschappers zeggen hierover: “Ondanks de verschillen tussen gevoelens van schaamte, trots of schuld, activeren deze gevoelens precies dezelfde neurale netwerken in onze hersenen. Dit verklaart waarom het zo aantrekkelijk is om onszelf schuldig en beschaamd te voelen: het geeft ons vreemd genoeg een goed gevoel.”
Als je niet lekker in je vel zit, zul je merken dat je veel piekert. En dat is een normale reactie, want zorgen-maken geeft ons het idee dat we in iedere geval iets dóen aan onze problemen. En zo zorgt ook piekeren ervoor dat we ons een stukje beter voelen.
In wetenschappelijk termen kalmeert de activiteit van piekeren het limbisch systeem van de hersenen, daar waar emoties gemaakt en verwerkt worden. Fysiek gezien verschuift de activiteit van de mediale prefrontale cortex naar de amygdala. Het is een technische manier om te verklaren dat iets doen aan je ongerustheid — zelfs je er zorgen over maken — je beter kalmeert dan helemaal niets doen.
Maar schuldgevoel, schaamte en piekeren vormen beslist geen oplossing voor de knagende issues die je ervaart. Wat zeggen neurowetenschappers hierover?
Het wetenschappelijke antwoord is kort maar krachtig. Vraag jezelf af:
Waar ben ik dankbaar voor?
Natuurlijk heb je van de power van dankbaarheid gehoord… maar twijfel je stiekem ook aan de fysiologische werking van dankbaarheid?
Uit onderzoek blijkt dat je gerust kunt stoppen met twijfelen, want dankbaarheid heeft een aantoonbaar helende werking op je denken. Je kent het happy-hormoon dopamine toch wel? Moderne anti-depressiva verhogen het dopamine-gehalte in je hersenen op een kunstmatige manier. Maar wat heeft dat met dankbaarheid te maken? Dankbaarheid heeft precies dezelfde werking: het verhoogt het dopamine-gehalte in je brein waardoor je je opgewekt en happy voelt. De bonus is dat dankbaarheid geheel natuurlijk is, en je er niet verslaafd aan kunt raken (wat de grootste en meest zorgwekkende bijwerking van anti-depressiva is). Dankbaarheid is dus eigenlijk een handig happiness-middeltje wat je nooit teveel kunt inzetten.
Neurowetenschappers zeggen hierover: “Het grote voordeel van dankbaarheid begint bij het dopamine-systeem. Gevoelens van dankbaarheid activeren de hersenstam waar dopamine geproduceerd wordt. Dankbaarheid richting anderen verhoogt de activiteit in de sociale dopamine-hersencircuits waardoor de contacten met je sociale netwerk makkelijker en warmer worden.”
Hoe kan je gelukkig worden? Door dankbaar te zijn voor chocolade ☺
Maar dankbaarheid heeft niet alleen effect op je dopamine-gehalte. Ook zorgt het ervoor dat het neurotransmitter-stofje serotonine toeneemt in het hersengedeelte dat je het prettige gevoel geeft beloond te worden. Natuurlijk is er ook een synthetische versie van dankbaarheid om serotonine te verhogen, en deze ken je onder de naam Prozac.
Volgens wetenschappers heeft dankbaarheid een sterk effect op de toename van serotonine. Als je dankbaar bent voor mensen, dieren en omstandigheden in je leven, focus je op de positieve kanten van je bestaan. Je bewust realiseren waarvoor je dankbaar bent verhoogt de serotonine-aanmaak en dat geeft je een goed gevoel.
Om dankbaarheid te praktiseren is het voldoende om te zoeken naar mensen, objecten en omstandigheden waarvoor je dankbaar kunt zijn. De neuro-nerds: “Mensen die bewust dankbaarheid praktiseren hebben een hoge emotionele intelligentie. Onderzoek heeft aangetoond dat het beoefenen van dankbaarheid de dichtheid van neuronen in zowel de ventromediale als de prefrontale cortex meetbaar vermeerdert. Met een grotere dichtheid groeit je emotionele intelligentie waardoor de neuronen in deze gebieden efficiënter worden. Met een hogere emotionele intelligentie is het weer makkelijker om dankbaar te zijn, waardoor je emotionele intelligentie nog meer toeneemt. Zo bevind je je al snel in een opwaartse spiraal en zul je gelukkiger zijn.”
Dankbaarheid maakt niet alleen jou persoonlijk gelukkiger — het creëert tevens positiviteit in je relaties. Dus houd je niet in om dankbaarheid te tonen aan de belangrijke mensen in je leven.
Meer lezen over de kracht van dankbaarheid
Meer lezen over hoe je gelukkiger kunt zijn
Meer lezen over de 10 G’s van Geluk
GELUKKIGER ZIJN — TIP 2:
Benoem negatieve gevoelens
Maar wat doe je:
- Als je volledig overheerst wordt door een constante stroom aan negatieve gedachten?
- Als je je nooit gelukkig voelt?
- Als je je afvraagt: hoe word ik weer gelukkig?
- Of als je zo diep in de put zit dat je niet kunt zien hoe je daar uit moet komen?
De hersen-experts hebben ook hier een praktische oplossing voor: geef je negativiteit een naam en benoem het bijvoorbeeld als ‘verdrietig’, ‘bang’ of ‘boos’.
Klinkt deze aanpak te mooi om waar te zijn? De neurale activiteit in de grijze massa onder je hersenpan heeft onomstotelijk aangetoond dat deze methode toch echt werkt.
Tijdens diepgaand onderzoek met een speciale hersenscanner — met de zeer toepasselijk naam “Gevoelens Onder Woorden Brengen” — werd proefpersonen een aantal foto’s getoond van gezichten met verschillende uitdrukkingen. Zoals de wetenschappers verwachtten, werd de amygdala van elke proefpersoon geactiveerd die een emotie-foto te zien kreeg. Maar zodra gevraagd werd om de emotie op de foto onder woorden te brengen, werd de ventrolaterale prefrontale cortex (waar de hersenen onze emoties beheersen) geactiveerd waardoor de activiteit in de amygdala snel afnam (die emoties registreert). In gewone mensentaal: het bewust benoemen van een intense emotie vermindert de impact ervan.
Om met negatieve gevoelens om te kunnen gaan, kan het zijn dat je je toevlucht zoekt in het onderdrukken van die gevoelens. Toch is deze aanpak niet raadzaam. De neuro-wizzkids hebben namelijk ontdekt dat mensen die een negatief gevoel proberen te onderdrukken uiterlijk misschien kalm lijken, maar toch last hebben van dat gevoel. Hun limbisch systeem waar emoties geregistreerd worden is net zo actief als wanneer het gevoel niet onderdrukt wordt. In enkele gevallen raakt het limbisch systeem zelfs over-actief bij het onderdrukken van negatieve gevoelens. Met het wegdrukken van negatieve gevoelens kun je jezelf een tijdje voor de gek houden, maar niet je hersenen. Integendeel, op de langere termijn kan het je gezondheid ernstig ondermijnen.
Met het onder woorden brengen van je gevoelens voorkom je dat je gevoelens wegdrukt. “Met slechts een paar woorden kun je een gevoel omschrijven. De emotionele intensiteit neemt dan direct af omdat er meteen een shift plaatsvindt in het brein: je activeert de prefrontale cortex, wat de prikkel in je limbisch systeem vermindert. Om je gevoelens te omschrijven kun je symbolische woorden gebruiken, metaforen of simplificaties van wat je ervaart. Kies woorden die voor jou het beste werken.”
Benoem je negatieve gedachten in plaats van deze te onderdrukken, zodat je je weer gelukkig kunt voelen.
Neurowetenschappers beseffen dat hun advies niet nieuw is. Eén methode maakt al tweeduizend jaar gebruik van deze kennis: meditatie. Met meditatie train je jezelf om je gedachten te observeren en deze als een nuchtere laborant te categoriseren, zodat je afstand kunt houden en niet door de paniekerige inhoud van die gedachten overweldigd wordt. Niet voor niets is meditatie (het nuchter observeren van je gedachten) een basisprincipe van de mindfulness-filosofie die je helpt gelukkiger zijn.
Wil je gelukkiger zijn? In mijn gratis e-boek lees je alles over de power van mindfulness en wat ’t voor jou kan doen. Gratis te downloaden.
Het is geen nieuw inzicht dat het onder woorden brengen van gevoelens de ergste pijn en paniek wegneemt. Maar het is wel nieuw dat die werking nu wetenschappelijk aangetoond is door objectief hersenonderzoek.
De resultaten van het benoemen van gevoelens (waardoor de gevoelens hun intensiteit verliezen) zijn zo verbluffend positief, dat deze techniek door de FBI ingezet wordt bij gijzelingen. De gijzelnemer wordt aangemoedigd zijn gevoelens van woede en stress onder woorden te brengen waardoor de intensiteit van de gevoelens afneemt. Vervolgens kunnen de onderhandelaars van de FBI op de gijzelnemer inpraten en overtuigen dat het beter is om de gijzeling op te geven.
GELUKKIGER ZIJN — TIP 3:
Neem een beslissing
Als je regelmatig door stressvolle gedachten geplaagd wordt, voel je je onrustig, bedrukt en soms ronduit depressief. Dit kun je effectief tegengaan door deze tip van neurowetenschappers:
Neem een besluit.
Hersenonderzoek heeft aangetoond dat de activiteit van ongerustheid, piekeren en zorgen-maken vermindert zodra je een besluit neemt.
“Als je een duidelijk besluit neemt, betekent het dat je tegelijkertijd ook intenties en doelen stelt — en dit soort gedachten vindt plaats in dezelfde neurale gebieden. Hier wordt de prefrontale cortex op een positieve manier geactiveerd waardoor zorgen-maken en piekeren (en de bijbehorende gevoelens van onrust, angst of frustratie) sterk afnemen. Bij het nemen van een beslissing wordt het striatum-gebied van de hersenen overgeslagen, en dat is precies het gebied waar meer negatieve impulsen en routines plaatsvinden. Ook verandert het nemen van een besluit je kijk op de wereld: oplossingen vinden voor problemen kalmeert het limbisch systeem waardoor je weer nuchter kunt denken.”
Neem een besluit — beslis iets — en geef jezelf een grotere kans op gelukkig worden met jezelf.
“Als laatste maar niet onbelangrijk punt, verandert beslissingen nemen je kijk op de wereld: oplossingen vinden voor problemen kalmeert het limbsich systeem.”
Maar het nemen van een beslissing is vaak ontzettend moeilijk, vind je ook niet? Dus hoe weet je of je de juiste beslissing neemt? De neurowetenschap heeft daar een goed advies voor:
Leg de lat niet te hoog.
Stel niet tot doel dat jij vandaag de beste beslissing van je leven, de gehele mensheid en het universum moet maken. Probeer niet Super(wo)man te zijn en de enige 100% gegarandeerd beste beslissing te nemen. Dit soort perfectionisme en de angst om te falen levert alleen maar stress, verwarring en emotionele verlamming op waardoor je juist niets onder controle hebt en niets kunt beslissen. Dat willen we nu juist voorkomen 🙂
Dus wat doe je wel?
Je neemt eenvoudigweg een goed genoeg besluit.
Hersenonderzoek bewijst dat elk goed genoeg besluit goed genoeg werkt.
“Streven om het allerbeste besluit ter wereld te nemen vertroebelt het beslissingsproces met een teveel aan emotionele ventromediale prefrontale cortex activiteit. Als je daarentegen accepteert dat goed genoeg ook prima is, activeer je juist de dorsolaterale gebieden in de hersenen. En dat is goed, want juist die gebieden helpen je meer in controle te voelen. Op het moment dat je een beslissing neemt, geef je je brein het signaal dat je alles onder controle hebt. En een gevoel van controle vermindert stress.”
Een ander belangrijk pluspunt van het nemen van een besluit is dat het ook gevoelens van blijdschap triggert.
Bewust beslissen en keuzes maken veroorzaakt opvallende veranderingen in de hersengebieden waar aandacht resideert. De hersenen van proefpersonen lieten zien dat, na het nemen van een besluit, positieve gevoelens werden aangemaakt en de productie van het happy-hormoon toenam.
Een mooi voorbeeld hoe dit werkt komt uit onderzoek met ratten en cocaïne.
Twee verslaafde ratten zouden beide hun dosis cocaïne toegediend krijgen waarna hun hersenen de verwachtte dopamine-rush zouden vertonen.
Echter, rat A hoefde niets te doen om de cocaïne te krijgen.
Terwijl rat B eerst een knop in moest drukken om zijn cocaïne-shot te verdienen.
Nadat beide ratten de cocaïne toegediend hadden gekregen, werd in de accumbens nucleus van rat B (waar de sensatie van beloning ervaren wordt) een beduidend hoger dopamine-gehalte waargenomen.
Hieruit concluderen neurowetenschappers dat we ons een stuk beter voelen als we een doel stellen en vervolgens een besluit nemen, dan wanneer we geen doel stellen en geen besluit nemen. Op fysiologisch niveau komt dit omdat het stellen van een doel en het nemen van een besluit meer dopamine vrijgeeft, waardoor we een positieve rush ervaren.
Als je niets besluit en het lijkt alsof gebeurtenissen je overkomen (zoals bij rat A) dan maakt je lichaam beduidend minder dopamine aan en ervaar je slechts een beetje meer happiness.
Maar het bewust nemen van een besluit, hoe on-ambitieus en middelmatig ook, helpt je met gelukkiger zijn.
Maar waarom werkt de beslissing om vaker naar de sportschool te gaan dan niet?
Het wel of niet slagen van die beslissing heeft te maken met intentie. Wil je vaker naar de sportschool, of vind je van jezelf dat je vaker naar de sportschool moet?
Rat B wist dat cocaïne een lekkere rush zou opleveren, en hij drukte dus maar al te graag op de knop om z’n shot te verdienen.
Maar als je jezelf onder druk zet om iets te doen waar je eigenlijk helemaal geen zin in hebt, zoals sporten, dan is dat geen vrijwillige beslissing en wordt dus ook het beloningsgebied in je brein niet geactiveerd. Sterker nog, dit resulteert in een hogere cortisol-gehalte waardoor dit onvrijwillige besluit stress oplevert.
Wil je gelukkiger zijn, kies dan bewust voor positieve beslissingen waar je naar uit kijkt, want dan weet je zeker dat dit op fysiologisch niveau echt voor je zal werken.
Meer lezen over gelukkig zijn in elf eenvoudige stappen
GELUKKIGER ZIJN — TIP 4:
Raak je geliefden vaker aan
Wij mensen zijn zeer sociale dieren en hebben acceptatie en liefde van de mensen om ons heen nodig om te overleven.
Om dit te bewijzen hebben neurowetenschappers in Amerika een uitgebreid onderzoek naar het belang van deze behoefte gedaan met behulp van een computerspelletje waarbij de proefpersoon een bal naar andere spelers moesten gooien. Althans, dat werd de proefpersoon verteld. In werkelijkheid speelde deze niet tegen andere mensen, maar tegen het computerprogramma. Na de bal enkele keren over en weer gegooid te hebben, besloten de gecomputeriseerde medespelers de bal niet meer naar de proefpersoon te gooien, en deze dus feitelijk uit te sluiten van deelname aan het spelletje.
Op het moment dat de andere ‘spelers’ de bal niet meer met de proefpersoon deelden en alleen nog maar naar elkaar over en weer gooiden, zagen de onderzoekers op de scan van het brein van de proefpersoon duidelijk de cingulate cortex en insula oplichtten, het hersengebied waar fysieke pijn ervaren wordt.
De proefpersoon bleek niet zozeer verdriet of angst te ervaren, maar voelde dezelfde intense fysieke pijn alsof hij zijn been had gebroken. Dit verklaart waarom een gebroken hart zo’n impact heeft: je ervaart het letterlijk als een lichamelijk verwonding.
Vanwege onze intense behoefte aan sociaal contact en sociale acceptatie, zijn relaties extreem belangrijk voor ons emotionele welzijn. Gelukkiger zijn begint dan ook bij de mensen om je heen, waarbij aanraken direct het beste resultaat geeft.
Hoe word ik weer gelukkig? Aanraken is een aanrader voor gelukkiger zijn.
Oxytocin is een ander essentieel happy-hormoon wat vrijkomt zodra je een ander aanraakt. Zelfs onbeduidende aanrakingen zoals elkaar de hand schudden of een schouderklopje geven, maakt een gezonde dosis oxytocin vrij waardoor je je meteen een stuk gelukkiger voelt.
Met een aanraking, van handen schudden tot aan een stevige omhelzing, verzacht je op fysioloog niveau letterlijk de fysieke pijn in een ander. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het vasthouden van de hand van iemand die lijdt in vele culturen een symbool voor troost is.
Artsen en verplegers zetten deze kennis elke dag in door vlak vòòr een medische ingreep de hand van hun patiënt vast te houden, omdat dit stress en angst aanzienlijk verlaagt. Ook bij echtparen werkt dit troostende effect. Hoe sterker het huwelijk, hoe sterker het pijnverlagende effect van hun aanraking, is uit onderzoek gebleken.
Aanraking is verbazingwekkend heilzaam: het geeft je zelfvertrouwen, het verbetert je communicatieve vaardigheden, het verhoogt team spirit… het verhoogt zelfs je wiskundige vaardigheden!
Dus omarm iemand vandaag nog. Geef je partner eens een lange, stevige hug. “Een omarming, vooral een langere hug, zorgt voor het vrijkomen van oxytocin hetgeen prikkeling van de amygdala (het angstcentrum in de hersenen) onderdrukt,” aldus neurowetenschappers.
Wetenschappers aan de Universiteit van Pennsylvania hebben op basis van onderzoek geconcludeerd dat je blijheid en tevredenheid enorm toeneemt als je 4 weken lang elke dag 5 hugs geeft.
Maar wat als je geen partner hebt om zoveel hugs te geven en te ontvangen? Dan kun je ook een lekkere massage boeken. “Onderzoeksresultaten geven duidelijk aan dat massage je serotonine-niveau tot wel 30% kan verhogen. Massage verhoogt ook je dopamine-levels en verlaagt stresshormonen zoals cortisol. Dit zorgt weer voor betere slaap en verminderde vermoeidheid. Massage verlaagt ook je fysieke pijn omdat het oxytocin-systeem endorphine aanmaakt, dat werkt als de natuurlijke pijnstiller in je lichaam.”
Kun je in plaats van een omhelzing ook volstaan met een goedbedoeld sms-je? Als je met naasten via je telefoon praat, dan voelen zij zich aantoonbaar beter, en is het antwoord: ja. Maar als je een sms of WhatsApp-je stuurt, heeft dat helaas totaal geen positief effect. Als je je gestrest voelt en dan een berichtje ontvangt, blijkt je cortisol-niveau net zo hoog te blijven. Wil je gelukkiger zijn, dan kun je beter echt contact maken. Want dat is veel gezonder voor jou en de mensen om je heen.
Wil je ook gelukkiger zijn? Download dan mijn gratis e-boek. Hierin lees je alles over mijn effectieve, no-nonsense mindfulness-aanpak waarmee je je leven de positieve boost kunt geven die je zo verdiend hebt.
Nog even in het kort — gelukkiger zijn kun je op deze 4 manieren aanpakken
- Focus op positieve en stel jezelf de vraag: Waar ben ik dankbaar voor?
- Breng je negatieve gevoelens onder woorden, waardoor de intensiteit van die gevoelens vermindert.
- Neem een goed genoeg besluit zodat je gevoelens van controle en blijheid triggert.
- Hugs, hugs, hugs. Niet gaan zitten appen, maar zet de power van fysieke aanraking in.
Wat is de meest praktische manier om nú direct te beginnen met gelukkiger zijn?
Je kunt vandaag nog een oprechte dankjewel e-mail sturen naar een geliefde om dankbaarheid te praktiseren en je brein een positieve boost te geven. Dit is je eerste stap op het pad van een gelukkiger leven.
Zoals een neurowetenschapper het zegt: gelukkiger zijn werkt als een kettingreactie.
Dankbaarheid verbetert je slaap.
Slaap verlaagt fysieke en emotionele pijn.
Met minder pijn voel je je beter en opgeruimd.
Een betere gemoedstoestand verlaagt stress.
Lagere stress-levels verbeteren je focus en planning.
Focus en planning helpt met beslissingen nemen.
Beslissingen nemen verlaagt je stress nog meer waardoor gevoelens van geluk en blijheid toenemen.
En als je je gelukkiger voelt, is het weer makkelijker om dankbaarheid te praktiseren.
Met elke stap versterk je je emotionele welzijn, waardoor het makkelijker is om gezonde doelen te verwezenlijken (zoals meer bewegen en gezonder eten) en je relaties te verdiepen, waardoor je je nog gelukkiger voelt. Met één kleine stap, zoals het onderkennen van mensen, dieren, objecten of situaties waar je dankbaar voor bent, kun je een opwaartse spiraal aan positieve ontwikkelingen in werking zetten en eindelijk die mindset te creëren waar je zo naar uitgekeken hebt: domweg gelukkig zijn.
Over Marisa Garau
Hoi, mijn naam is Marisa Garau en ik ben mindfulness-expert.
Vanwege terugkerende depressie en burnout heb ik in 2006 de 8-weekse mindfulness-training gevolgd om alles over gelukkig zijn en mindfulness te weten te komen, en te leren inzetten. Ik was vanaf dag één verkocht en sindsdien draait mijn leven om de power van mindfulness.
Ik heb twee mindfulness bestsellers geschreven, Haal meer uit je leven met mindfulness en z’n opvolger Haal meer uit je dip met mindfulness… die ook in het buitenland een succes zijn.
Tussen de bedrijven door herstructureerde, redigeerde en herschreef ik het boek van mijn mindfulness-trainer, dat ook een grote hit werd.
Mijn online platform Growing Mindfulness, boordevol mindfulness tips en inzichten, trekt jaarlijks maar liefst 200.000 bezoekers.
Mijn digitale mindfulness-cursus en mijn mindfulness onderhoudsservice zijn al door meer dan 5.460 mensen gevolgd die mijn werk als zeer positief beoordelen, en dat aantal is alsmaar groeiende.
Omdat ik artikelen en advies van hoge kwaliteit bied, werken redacties van Margriet, Santé, ZiN, Nouveau, Yoga International en GezondNu graag met mij samen. Ik schrijf mijn guest posts altijd gratis omdat ik het belangrijk vind om zoveel mogelijk mensen op een laagdrempelige manier bewust te maken van mindfulness.
Daarnaast begeleid en coach ik elke week cliënten op individuele basis zodat zij op een natuurlijke, mindful manier positieve veranderingen in hun leven kunnen doorvoeren.
Bekend van onder andere:
