MEDITATIE HEEFT IN de afgelopen jaren een enorme vlucht genomen. Toen ik in 2006 de standaard mindfulness-training volgde en leerde mediteren, vonden de meeste mensen in mijn omgeving dat maar raar en zweverig. Inmiddels hebben talloze wetenschappelijke onderzoeken uitgewezen dat meditatie een duurzame manier is om stress-levels laag te houden. En zo kruipt iedere zichzelf respecterend manager, ambtenaar, ondernemer en docent tegenwoordig regelmatig op een meditatiekussentje en mediteert zichzelf helemaal zen.

Maar ondanks alle juichende onderzoeken zijn er nog steeds maar weinigen van ons die het werkelijke doel van meditatie begrijpen. Talloze mensen gebruiken meditatie voor de verkeerde redenen en koesteren irreële verwachtingen over de heilzame werking van meditatie, waardoor zij uiteindelijk een stuk slechter af zijn dan vòòr zij zich met meditatie in lieten.

Wil je niet in de valkuilen van mindfulness meditatie vallen en – ondanks al je goede bedoelingen – het risico lopen depressief te worden door meditatie, lees dit artikel dan even rustig door. Het kost je niet meer dan een minuut, maar het kan een wezenlijk verschil maken voor de rest van je leven.

Nu even geen tijd? Download dan eerst m’n gratis e-boek wat je alles vertelt over de zin en onzin van mindfulness meditatie en wat je wèl kunt doen om snel beter in je vel te zitten.


Hallo, ik ben Marisa Garau en mindfulness teacher. Ik was altijd al geïnteresseerd in de werking van het menselijk brein, maar pas toen ik – na een succesvolle maar zware carrière in de reclame – burnout kreeg en gedwongen pas op de plaats moest maken, ontdekte ik de kracht van mindfulness. Ik volgde in één jaar de standaard mindfulness-training, meerdere mindfulness verdiepingscursussen èn schreef mijn eerste bestseller over mindfulness: Haal Meer Uit Je Leven Met Mindfulness.

Mindfulness Oefeningen Maker Marisa Garau

Daarna heb ik jarenlang alle internationaal uitgebrachte literatuur over mindfulness en meditatie bestudeerd, trainingen en retreats gevolgd in binnen- en buitenland, langdurig in een groep gemediteerd en een tweede boek geschreven: ‘Haal Meer Uit Je Dip Met De Power Van Mindfulness’. Inmiddels run ik mijn website Growing Mindfulness en bied ik Karma Kickstart aan, een speciaal ontwikkelde e-cursus  voor mensen die geen zin hebben in zweverige meditaties maar met praktische mindfulness oefeningen aan een vervullend en leuker leven willen werken. Ik schrijf veel artikelen en blog posts voor mijn eigen website en voor andere media, zoals De Telegraaf, Libelle, Margriet, Santé, Zin, Maatschapwij, Manners en Franska.

Wat is meditatie precies?

Met meditatie observeer je je eigen denkproces. Je neemt als het ware een stap naar achter en gaat als een laboratorium-medewerker kijken wat je brein allemaal aan gedachten produceert. 99% van alle menselijke gedachten (dus ook jouw gedachten) gaan over het verleden en over de toekomst. Slechts een klein percentage gaat over het nu. Gedachten over het verleden en de toekomst zijn vaak vervuld van spijt, boosheid, verdriet en angst. Niet zo vreemd dat je je vaak gestrest, boos, bang of boos voelt. Het observeren van je negatieve en emotionele gedachten helpt je om er nuchter na te kijken, zonder erin mee te gaan en dus zonder al deze gedachten te geloven.

Niet-oordelen
Het positieve effect is dat je niet langer helemaal overweldigd wordt door je gedachten. Je hebt afstand, je observeert wat er in je hoofd plaatsvindt, en je ziet dat er veel gedachten met spijt, boosheid, verdriet en angst voorbij komen. Mindfulness leert je ook dat je niet over je eigen denkproces oordeelt. Het is er… en jij kijkt slechts toe. Je hoeft er geen mening over te hebben.

Geen drama
Dit proces van stilletjes observeren maakt je innerlijk rustig. Je snapt dat je onrustige, vaak negatieve gedachten hebt, maar dat jij er onafhankelijk naar kunt kijken zonder ervan over de rooie te raken. Die innerlijke rust is geen eeuwigdurend geluk of bliss. Het is juist een nuchtere staat, zoals die van een laboratorium-observant. Meditatie voorkomt dat je voortdurend in allerlei drama wordt meegezogen, maar het zorgt er helaas niet voor dat je voor de rest van je leven loopt te huppelen en zingen van geluk.

Meditatie kan juist depressie veroorzaken

Door mijn eigen ervaring met meditatie en mijn gesprekken met anderen die mediteren, heb ik ontdekt dat meditatie geen eeuwig durend geluk garandeert, zelfs niet voor de ware fans die 2 tot 3 uur per dag mediteren. Integendeel: de mindfulness professionals waaronder ik heb mogen studeren, mediteerden zich suf maar raakten daardoor dusdanig gestrest en uit balans dat zij uiteindelijk burnout en depressie kregen. Uit een groot, Amerikaans onderzoek onder een grote groep Boeddhistische nonnen in Tibetaanse kloosters is ook gebleken dat maar liefst 75% van hen klinisch depressief was. Voor veel mensen is meditatie een vlucht uit de werkelijkheid, zonder dat zij hun issues aanpakken. Ze voelen zich ongelukkig, maar ondernemen geen actie om hun nare situatie te veranderen. Ze gaan daarentegen mediteren. Maar meditatie kan een uitputtende baan, een zielloze relatie of ernstig trauma niet veranderen, zoals Leontine ervoer tijdens het beoefenen van meditatie in Plum Village. Door de constante focus op onrustige, depressieve gedachten – die je tijdens meditatie observeert – kun je nog dieper wegzakken in de inhoud van die gedachten, waardoor je depressie in de hand werkt in plaats van aanpakt. De stelling dat meditatie gezond is, moet je dus zeker niet zomaar aannemen voordat je je goed hebt laten informeren.

Weg met de gevaren van meditatie

In dit artikel zet ik 5 populaire opvattingen over meditatie op een rijtje die geen enkele wetenschappelijke grond hebben, zodat je zelf een weloverwogen keuze kunt maken of mindfulness meditatie voor jou werkt of juist een gevaar voor je gezondheid is.

Meditatie misvatting 1

“Meditatie is veilig want het heeft totaal geen bijwerkingen”

Stil op een kussen zitten en naar je ademhaling luisteren lijkt volkomen onschuldig en rustgevend, maar veroorzaakt vaak juist de aanmaak van het stress-hormoon cortisol. Want wat doe je normaal als je gestrest bent? Dan zoek je afleiding: je leest een spannend boek, je kijkt een grappige film, je gaat lekker borrelen met je vrienden, je maakt een mooie strandwandeling. En daar knap je altijd van op, hoe kortstondig ook. Dat komt omdat je hersenen (die in rondjes piekeren) met deze bezigheden bewust afleid worden. Als je leuke dingen doet, hebben je hersenen geen ruimte om te zeuren over je vervelende baan of je te hoge hypotheek, en kom je ontspannen terug van het strand, uit de bios of uit de kroeg. Ga je daarentegen mediteren om tot rust te komen, dan is het risico groot dat je gedachten je een uur lang volledig overspoelen omdat je totaal geen afleiding toelaat. Niet zo vreemd dat veel mensen zich tijdens en na een meditatie-sessie onrustiger en meer down dan ooit voelen. Meditatie heeft dus niet altijd een positief effect, maar kan juist stress en depressie in de hand werken.

Dit schreef Brian H. mij:

Hi Marisa! Brian hier. Heb een tijdje geleden de So Chicken mindfulness-methode gebruikt, waar ik als gevolg na twee weken mindfulness-meditatie 3 zware paniekaanvallen in één week heb gehad als bijwerking. Is het een goed idee om nog mindfulness meditatie te doen voor mij? Omdat ik drie paniekaanvallen heb gehad als bijwerking.

Meditatie misvatting 2

“Meditatie is goed voor iedereen”

Dit voordeel is nooit uit wetenschappelijk onderzoek naar voren gekomen. Psycholoog Arnold Lazarus verwoordt het als volgt: ‘Datgeen wat jou voedt, kan een ander persoon juist vergiftigen.’ Gebaseerd op individuele kenmerken is er een groeiend besef dat meditatie op iedereen een ander effect heeft. Zelfs met grote groepen onderzochte mensen die leden aan depressiviteit, ontdekten wetenschappers zeer uiteenlopende resultaten, waarbij de ene depressieve persoon wel baat bij meditatie bleek te hebben en de ander totaal niet. Het is dus zaak om de vinger aan de pols te houden als je besluit te gaan mediteren, en goed op te letten wat de effecten voor jou zijn.

Dit schreef Dieuwke S., een klant die persoonlijke coaching sessies met mij doet:

Gisteren deed ik een meditatie die ik al vaker heb gedaan. Een telmeditatie. Je focust je op de koude lucht die je neus instroomt en op de warme lucht die uit je neus stroomt, en telt bij iedere uitademing. Zo kun je lang doortellen tot 100 en het effect is dat je heel erg leeg wordt in je hoofd. Je kunt echt in een soort trance komen. Alleen wat er gebeurde toen ik mijn ogen weer opende was heel heftig! Het licht, de sensaties in mijn lijf, de ruimte waren zo overweldigend dat ik een soort schok kreeg, mijn hartslag schoot direct omhoog en het kostte me moeite om weer bij te komen. Ik kreeg direct een heel heftige paniekaanval. Volgens mij was mijn hartslag nog nooit zo hoog geweest. Echt een nare ervaring.

Meditatie misvatting 3

“Met meditatie word ik een beter mens”

Ondanks dat veel meditatie tegenwoordig gericht is op compassie, is er geen duidelijk klinisch bewijs dat je inderdaad meer medeleven ontwikkelt als je mediteert. Het onderzoek zelf is een gecompliceerd proces vanwege het scala aan methodologische en theoretische beperkingen en aannames. Veel deelnemers verwachten van tevoren dat meditatie hen goed zal doen, en hun positieve bevindingen zijn dan ook sterk gekleurd door het gebrek aan objectiviteit: ze voelen zich na afloop beter omdat ze eenvoudigweg verwachtten dat ze zich beter zouden voelen.

Meditatie misvatting 4

“Voor persoonlijke groei is meditatie effectiever dan therapie”

De standaard mindfulness cursus van Jon Kabat-Zinn is bijna volkomen gericht op het aanleren van de vijf mindfulness meditaties. Maar mindfulness is veel meer dan domweg een uur per dag mediteren. Sterker nog: het is mijn persoonlijke ervaring (en die van mijn duizenden klanten in binnen- en buitenland) dat elke-dag-mindfulness een veel betere aanpak is om depressie en algehele ontevredenheid met het leven tegen te gaan – daar heb je dus helemaal die tijdrovende meditaties niet voor nodig. Persoonlijke therapie met een psycholoog of coach, die zich richt op het verkrijgen van inzicht in je gedachten en je gedrag, kan dan ook vele malen effectiever zijn dan de one-size-fits-all mindfulness groepstraining.

Meditatie misvatting 5

“Meditatie zal me voorgoed gelukkig maken”

Mediteren biedt geen enkele wetenschappelijke garantie voor eeuwigdurend geluk. De ervaring van mediteren is net als het leven zelf: soms goed, en soms slecht. Met meditatie observeer je alle gedachten die voorbij komen, zowel de fijne als de negatieve gedachten. Je oordeelt niet over deze gedachten en gaat er niet in mee. Je zult merken dat al die gedachten vanzelf voorbijgaan als jij er geen energie in steekt en er aandacht aan geeft. Zoals wolken voorbijdrijven in de lucht, zul je ervaren dat ook je gedachten voorbijdrijven als je je er niet aan vastklampt. Zo creëer je een staat van nuchter toekijken, van innerlijke rust, van focus en overzicht. Maar menselijke gevoelens en emoties zul je altijd houden, alleen zul je merken dat je er met behulp van mindfulness geen drama meer van maakt.

Dus er is toch iets goeds aan meditatie?

Natuurlijk! Als je geen irreële verwachtingen over meditatie koestert (zoals geen gedachten meer hebben en bliss ervaren) dan kun je meditatie prima inzetten voor een betere concentratie, een scherpere focus en je welzijn in het algemeen.

Wat is het doel van meditatie?

Het doel van meditatie is niet om gelukkiger of minder gestrest te worden, alhoewel dat vaak wel een gevolg van meditatie is. Mediteren (het nuchter observeren van je eigen denkproces dus) doe je om:

  • je geloof en veronderstellingen over wie je bent te onderzoeken
  • inefficiënte pieker-gedachten te leren herkennen
  • inefficient gedrag te leren herkennen

Het gezonde resultaat van meditatie

Het gevolg hiervan is dat je diep ingesleten, oude patronen die je nu niet meer dienen (maar je zelfs tegenwerken) kunt ontmantelen. Zo kun je je bevrijden uit negatief en schadelijk gedrag, en eindelijk stoppen met in dezelfde valkuilen te trappen.

Als je bijvoorbeeld altijd een pleaser bent geweest uit angst niet geaccepteerd te worden, kun je met mediteren inzien dat dit gedrag je uitput en alleen maar oppervlakkige relaties oplevert. Zodra je dat weet, kun je die angst en het bijbehorende gedrag onderzoeken en vervolgens vaarwel zeggen, waarna je eindelijk waardevolle relaties kunt gaan opbouwen.

Ook als je met issues worstelt zoals een uitgebluste relatie, slechte financiën of een haperende gezondheid, kun je met behulp van meditatie tot goede oplossingen komen om die problemen effectief aan te pakken. Omdat je niet langer toelaat dat je volledig door de inhoud van je gedachten overspoeld wordt, maar er met afstand naar kijkt en zo innerlijke rust creëert, ontstaat er een stilte in je hoofd waarin nieuwe ideeën en oplossingen kunnen groeien. Als jij altijd druk-druk-druk bent in je hoofd, dan is er geen ruimte voor creativiteit en alternatieve keuzes. Pas als je je denkproces tot rust kunt brengen, kan je brein doen waar het zo goed in is: analytisch denken en duurzame oplossingen bedenken.

Meditatie is dus iets wat je zeker moet uitproberen als je er interesse in hebt, waarbij je gewoon goed moet blijven opletten hoe je erop reageert en of je niet teveel van jezelf vraagt. Meditatie is nu eenmaal niet voor iedereen geschikt, en het is dus verstandig om er op een nuchtere manier naar te kijken, in plaats van te verwachten dat het al je problemen zal oplossen.

Maar… de positieve effecten van mindfulness kun je ook bereiken zonder te mediteren!

Ik heb jarenlange ervaring met mediteren, en zoals ik al schreef zijn de resultaten me erg tegengevallen. De meest geoefende meditatie-goeroes hebben moeite om de innerlijke rust die ze tijdens hun ochtendmeditatie opbouwen, gedurende de dag vast te houden. Ik heb met eigen ogen gezien dat mijn meditatielerares van de meest onbenullige dingen uit haar dak ging, en zij mediteerde maar liefst 4 uur per dag! Ook een andere meditatie-leraar van me had zijn stress niet onder controle als hij een presentatie moest geven, waardoor hij bibberig een pakje sigaretten wegpafte voordat hij er ‘klaar’ voor was.

No-nonsense mindfulness: mindful zijn in alles wat je doet

Ik heb zelf gelukkig altijd wel veel baat gehad bij mediteren, maar in de loop der jaren ben ik mindfulness steeds meer gaan toepassen in alles wat ik doe. Dus als ik de afwas doe, dan doe ik dat op een meditatieve manier: met volledige aandacht voor wat ik doe, zonder in gedachten af te dwalen over de vergadering van gisteren of het maken van de soep van morgen. Je kunt dit ook meditatie noemen, alleen is het een stuk praktischer en makkelijker toe te passen dan elke dag verplicht een uur op een kussentje te zitten.

Mijn elke-dag-mindfulness is ook veel effectiever dan de officiële mindfulness meditaties. Want als ik gestrest dreig te raken van iets, bijvoorbeeld het halen van de tram die net aan komt rijden, dan pas ik direct mindfulness toe en observeer ik mijn eigen gedachten.

“Je moet nu rennen!”

“Je gaat het nooit halen!”

“Je bent ook altijd zo’n slome!”

Ik observeer dat mijn ego dan allerlei negatieve en dreigende kletspraat produceert, maar ik ga er niet in mee. Ik besluit vervolgens bewust om te gaan rennen of rustig op de volgende tram te wachten. Dus zonder drama en stress en gedoe.

Zoals je ziet, heb je – om je stresslevels laag te houden gedurende de dag – helemaal geen ochtend- of avondmeditatie nodig. Je kunt gewoon tijdens stressvolle gebeurtenissen leren om je koppie erbij houden en nuchter tot (voor jou) gezonde beslissingen komen.

De gevaren van meditatie

Wat kun je nu het beste doen?

Ik heb je in dit artikel alles over de do’s and don’t’s van meditatie verteld. Je hebt geleerd wat meditatie precies is, wat de 5 grootste misvattingen zijn die massaal over meditatie gekoesterd worden, wat de voordelen en nadelen van meditatie zijn en waarom je toch helemaal zen kunt leven zonder ingewikkelde meditaties aan te hoeven leren.

Mijn handige stappenplan

Dit is een praktisch stappenplan waarmee je meteen aan de slag kunt als je geen zin hebt in meditatie, maar wel meer innerlijke rust, meer focus en meer vervulling wilt creëren.

1. Wat vertelt je ego je?

Begin vandaag nog met het observeren van je gedachten. Als er iets stressvols gebeurt, wat voor soort gedachten produceren je hersenen dan? Wat probeert dat stemmetje in je hoofd je wijs te maken? Wat voor kletspraat hangt hij op? Waar maakt ie je voor uit?

2. Ga er niet in mee

Realiseer je dat dit slecht de natuur van het denkende brein is. Er zit geen kwaad achter die kletsende stem, hij meent het goed met je. Maar realiseer je dat het niet de waarheid is wanneer ie je een slome noemt :-))) Dus heb je negatieve gedachten als je je gestrest voelt, zeg dan: ‘Dank je voor je input, maar ik ga er niet in mee, ik ga nu verder met wat ik aan het doen was.’

3. Wees aanwezig in het nu

Concentreer je deze dag regelmatig op een eenvoudige taak, bijvoorbeeld de trap oplopen, koffie zetten of de hond uitlaten. Laat je niet afleiden door je gedachten, maar probeer eens volledig aanwezig te blijven met wat je op dat moment doet.

Meer lezen? Download dan mijn e-boek over de zin en onzin van meditatie

Mijn nieuwste e-boek is maar liefst 35 pagina’s dik en staat helemaal gratis tot je beschikking. In dit e-boek leg ik je alles uit over meditatie, hoe mijn mindfulness-aanpak verschilt van de standaard mindfulness training en waarom mijn no-nonsense methode wel duurzame effecten heeft.

Zonder meditatie toch relaxen, lees hoe het kan in mijn gratis e-boek.