HYPERVENTILATIE IS VOOR VEEL mensen helaas een bekend fenomeen. Door een stressvolle aanleiding raakt het ademen in een versnelling en verandert in de angstige ervaring van hyperventilatie. Dit verschijnsel is medisch gezien niet verontrustend, maar emotioneel heeft het een behoorlijk grote impact. In dit artikel ga ik in op de oorzaken van hyperventilatie en hoe enkele eenvoudige mindfulness-oefeningen je er voorgoed vanaf helpen.

Als je aan hyperventilatie lijdt, is dit misschien het belangrijkste artikel van je leven

Heb je dus last van hyperventilatie en ben je bereid om jezelf te helpen en aanvallen van benauwdheid voortaan te voorkomen, lees dan dit artikel rustig door. Het kost je maar 2 minuten, maar het kan je leven totaal veranderen.

Nu even geen tijd om dit te lezen? Download dan gewoon meteen mijn nieuwste gratis e-boek en ontdek hoe mijn unieke mindfulness aanpak ook jouw leven voorgoed kan veranderen.


Maar wie ben ik om dit over hyperventilatie te beweren?

Ik ben Marisa Garau en ik heb zelf ook hyperventilatie meegemaakt: regelmatig tijdens turbulentie in het vliegtuig en eens bovenaan een hoog klimrek toen ik aan het sporten was. Omdat ik al jarenlang mindfulness beoefen, kan ik hyperventilatie snel onder controle krijgen. Ik weet nu dat hyperventilatie wel eens kan voorkomen en dat het helemaal niet erg is. Je moet echter wel weten wat je kunt doen om een aanval af te breken. Niet door ademhalingsoefeningen te doen overigens. Hoe het mij precies lukt, leg ik verderop in het artikel uit.

Stress Veteraan en Mindfulness Teacher Marisa Garau

Maar eerst wil ik je wat vertellen over mij en mindfulness. Ik was 37 toen ik burnout kreeg en mijn goedbetaalde carrière in de reclame vaarwel moest zeggen. Burnout was echter slechts een van de vele aandoeningen die ik in de jaren ervoor had ontwikkeld: mijn oeuvre liep uiteen van een schildklierziekte en een oogaandoening tot spierkrampen en serieuze depressie waarvoor ik meer dan een jaar in behandeling bij een psycholoog was geweest.

Stress zit altijd in jezelf en wordt nooit veroorzaakt door omstandigheden in de buitenwereld

Maar pas tijdens mijn burnout begreep ik dat de chronische stress waar ik elke dag stilletjes onder leed, aan mij lag, en niet aan omstandigheden in de buitenwereld. Ik was namelijk uit mijn eigen reclamebureau gestapt omdat ik dacht dat dat de oplossing voor mijn stress was. Maar na enkele maanden werkeloos en ogenschijnlijk stress-vrij op de bank gezeten te hebben, ontwikkelde ik doodleuk weer nieuwe stress over mijn leven: dat ik een loserwas, dat ik niets kon en dat het nooit meer wat met mij zou worden.

Ondanks dat ik emotioneel aan de grond zat, was deze crisis de beste die me kon overkomen. Want door het terugkeren van de stress ontdekte ik dat ik mezelf deze stress aandeed, en dat het niet aan mijn werk of mijn relaties lag.

Met de overtuiging dat ik mezelf genadeloos in een emotionele make-over moest gooien, ben ik toen de standaard achtweekse mindfulness-training in Amsterdam gaan volgen.

Stress wordt veroorzaakt door je losgeslagen ego

Daar leerde ik dat stress alleen maar kan ontstaan door een losgeslagen ego wat aan de lopende band negatieve verhaaltjes ophangt om je bang, boos en depressief te houden. Dit doet het ego niet expres: hij wil je feitelijk alleen maar beschermen door je op eventueel gevaar te wijzen. Een logische werkwijze, maar het ego maakt helaas geen onderscheid tussen echt gevaar en onecht gevaar.

Echt gevaar is levensgevaar, maar je zult het met me eens zijn dat wij in onze door veiligheid geobsedeerde maatschappij niet heel vaak aan heus levensgevaar blootgesteld worden.

De rest van al het gevaar dat het ego op hol doet slaan is van emotionele orde:

  • de angst om je baan kwijt te raken
  • de angst om je partner te verliezen
  • de angst om je kinderen verkeerd op te voeden
  • de angst om ziek te worden
  • de angst om je ouders teleur te stellen
  • de angst om te laat op je werk te komen
  • de angst om een flater te slaan op een feestje
  • de angst om die promotie mis te lopen
  • de angst om te ontdekken dat de croissants uitverkocht zijn

Dit zijn allemaal ‘gevaren’ waar je ego je elke dag opnieuw voor waarschuwt, en wat bakken aan energie kost als je daar elke keer zomaar in mee gaat.

Een aan stress verslaafd ego veroorzaakt chronische stress

Door de angstige verhaaltjes van je ego is je brein verslaafd geraakt aan piekeren en stressen, totdat dit uiteindelijk een gewoonte is geworden. Zo ontstaat chronische stress en maar liefst 2,4 miljoen Nederlanders lijden hieronder.

Je bent dus zeker niet de enige als je merkt dat je regelmatig wakker ligt door piekeren of je je vaak gespannen voelt… maar het zou voor jou en al die andere mensen wel veel beter zijn om dit serieus aan te pakken.

Mindfulness heeft mijn leven totaal veranderd: ik kan nu alles aan (dus ook hyperventilatie)

Sinds mindfulness ben ik deze chronische stress oefening voor oefening gaan afbouwen en mijn leven is totaal veranderd. Ik was vroeger altijd bang, boos, gestrest, down en ontevreden… maar nu geniet ik van een volkomen rustig, ontspannen leven en kan ik alles aan zonder mezelf een loser te voelen en weer in een depressie te vallen.

Ik ben in de afgelopen jaren tweemaal verhuisd en tweemaal naar de andere kant van de wereld geëmigreerd. Ik heb afscheid moeten nemen van mensen en huisdieren die me enorm dierbaar waren. Ook heb ik tijdens onze lange vliegreizen tussen Nieuw-Zeeland en Europa vele malen heftige turbulentie doorstaan; één van de hoogste vulkanen van Nieuw-Zeeland beklommen zonder trillende knieen; stormachtige zeiltochten het hoofd geboden en een heuse aardbeving meegemaakt. Behoorlijk stressvolle gebeurtenissen waar de gemiddelde mens geheel van uit zijn dak zou gaan. Maar met mindfulness kun je dit dus gewoon allemaal aan.

Maar ook professioneel ben ik een nieuw mens geworden, waardoor ik nu enorm intensieve projecten op mezelf kan nemen en deze ook daadwerkelijk kan volbrengen. Sinds ik in 2006 met mindfulness begon, heb ik twee mindfulness bestsellers geschreven, Haal meer uit je leven met mindfulness en z’n opvolger Haal meer uit je dip met mindfulness… die ook in het buitenland een succes zijn.

Tussen de bedrijven door herstructureerde, redigeerde en herschreef ik het boek van mijn mindfulness-trainer, dat ook een grote hit werd.

Mijn online platform Growing Mindfulness, boordevol mindfulness tips en inzichten, trekt jaarlijks maar liefst 200.000 bezoekers.

Mijn digitale mindfulness-cursus en mijn mindfulness onderhoudsservice zijn al door meer dan 5.460 mensen gevolgd die mijn werk als zeer positief beoordelen, en dat aantal is alsmaar groeiende.

Omdat ik artikelen en advies van hoge kwaliteit bied, werken redacties van Margriet, Santé, ZiN, Nouveau, Yoga International en GezondNu graag met mij samen. Ik schrijf mijn guest posts altijd gratis omdat ik het belangrijk vind om zoveel mogelijk mensen op een laagdrempelige manier bewust te maken van mindfulness.

Mijn oude ik zou dit nooit geloofd hebben als het niet werkelijk was gebeurd. Maar dit is wat mindfulness kan doen: het verandert je hele leven ten goede als je bereid bent er volledig voor te gaan. Het is mij gelukt. En het lukt jou ook (let maar op!).

Maar nu snel terug naar het onderwerp van dit artikel: hyperventilatie en hoe mindfulness je gaat helpen dit onder controle te krijgen.

Hoe werkt hyperventilatie?

Tijdens het ademen nemen de longen zuurstof in en geven koolzuur af. Wanneer dit proces versneld wordt, door een te snelle of een te diepe ademhaling, neem je lichaam relatief meer zuurstof op dan dat het koolzuur af kan staan. Het bloed dat deze gassen vervoert, krijgt dan een hogere zuurgraad. Dit verschijnsel heet hypocapnie.

Fysiologisch is er helemaal niets mis met een hoge zuurgraad in je bloed, als deze situatie zo nu en dan voorkomt. Je lichaam kan dit prima aan. Maar emotioneel is hyperventilatie een beangstigende gebeurtenis die je doet denken dat je enorme ademnood hebt en kunt stikken.

Bekijk hier dit duidelijke filmpje (maar let niet op de oplossingen want die zijn hopeloos achterhaald):

De symptomen

Toen ik hyperventilatie kreeg door hoogtevrees op het klimrek, werd ik erg duizelig en trillerig, terwijl de angst door turbulentie tijdens een intercontinentale vlucht ervoor zorgde dat mijn ledematen begonnen te trillen en mijn benen weigerden mijn lichaamsgewicht te dragen toen ik daarna opstond (letterlijk verlamd van de angst, dus).

Hyperventilatie kan de volgende symptomen veroorzaken:

  • benauwdheid
  • duizeligheid
  • tintelende ledematen
  • steken in de borst
  • kramp
  • flauwte
  • angst

De oorzaken van hyperventilatie: angst en stress

Maar waardoor wordt hyperventilatie precies veroorzaakt? In zeldzame gevallen ligt er een lichamelijk defect ten grondslag aan hyperventilatie, waardoor het bloed constant een te hoge zuurgraad heeft. Dit wordt dan met medicijnen behandeld. Maar in alle andere gevallen wordt hyperventilatie veroorzaakt door stress en angst. Alhoewel dit misschien een tegenvaller lijkt, is dit feitelijk het goede nieuws!

Want mindfulness is de meest effectieve en meest duurzame methode om je stress aan te pakken en ongezonde stresspieken voorgoed uit je leven te bannen. Dus zodra je mindfulness gaat toepassen in je leven, kun je de angst en stress onder controle krijgen, en daarmee zul je ook je hyperventilatie kunnen ontmantelen.

Mindfulness werkt altijd tegen stress en tegen hyperventilatie

Veel mensen die wel eens hyperventilatie ervaren zullen zich echter niet bewust zijn dat zij stress hebben op het moment van een aanval. Stress kan zo’n vaste gewoonte geworden zijn, dat het moeilijk is om een reden voor de stress aan te wijzen.

Maar feitelijk hoef je de achterliggende reden niet eens te weten op het moment dat hyperventilatie toeslaat. Het is voldoende om te weten wat je moet doen om de aanval te onderbreken. Pas in een tweede fase kun je gaan nadenken over een mogelijke reden en werken aan het voorkomen van hyperventilatie.

Wat is mindfulness precies?

Met mindfulness word je je bewust van het feit dat je uit twee ‘personaliteiten’ bestaat:

  1. je wijze ik (dit correspondeert met je hart)
  2. je domme ego (dit correspondeert met je brein)

Je wijze ik vertegenwoordigt alle goede eigenschappen die je van nature hebt, zoals vertrouwen, geduld, niet-oordelen, medeleven, acceptatie, vrijgevigheid. Al deze eigenschappen bevinden zich in de wijsheid van je hart.

Je domme ego vertegenwoordigt alle eigenschappen die je telkens weer frustraties opleveren, zoals ongeduld, oordelen, verwachtingen koesteren, afgunstig zijn, verzetten tegen de werkelijkheid. Dit zijn de eigenschappen die in het denkende brein zitten maar toch niet zo heel erg snugger zijn :-)))

Het ego hoort er dus bij… maar moet wel beheerst worden om te voorkomen dat we voortdurend met elkaar en onszelf overhoop liggen.

Download nu meteen mijn nieuwste e-boek wat ik je geheel gratis aanbied en waarin je leest hoe je met mijn unieke mindfulness-aanpak je ego weer onder controle krijgt.


Vertrouwen: de sleutel tot het overwinnen van hyperventilatie

De meeste psychologen verkeren in de veronderstelling dat wij een heel scala aan menselijke gevoelens hebben, maar ik ben ervan overtuigd dat we er maar twee hebben:

– wantrouwen
– vertrouwen

Dit zijn de twee basis-gevoelens waaruit al onze andere gevoelens voortkomen en ze corresponderen met de eigenschappen van je wijze ik en je domme ego. Door het gebrek aan vertrouwen ontstaat er immers angst, oordelen, verwachtingen, afgunst, egoïsme.

Als je echter vertrouwen hebt, dan kun je al die vermoeiende ego-eigenschappen loslaten. Kijk maar:

  • Als je je partner vertrouwt, hoef je niet jaloers te zijn.
  • Als je erop vertrouwt dat je op tijd van huis vertrokken bent, hoef je niet bang te zijn dat je te laat komt.
  • Als je erop vertrouwt dat je vriend zich aan zijn afspraken houdt, hoef je ‘m niet te controleren.
  • Als je erop vertrouwt dat iedereen in zijn eigen tempo werkt en ontwikkelt, hoef je geen ongeduld te hebben.
  • Als je erop vertrouwt dat er altijd voor iedereen genoeg is (aan geld, mogelijkheden, liefde) dan hoef je niet langer krampachtig met jouw portie om te gaan en kun je vrijgevig zijn.
  • Als je erop vertrouwt dat je collega’s hun werk goed doen, dan hoef je niet boos te worden of teleurgesteld te zijn.
  • Als je erop vertrouwt dat je hyperventilatie onder controle hebt, dan zul je geen angst ervaren.

Met vertrouwen pak je al je ego’s vervelende, beperkende en beangstigende reacties in één klap aan.

Angst wordt veroorzaakt door een gebrek aan (zelf)vertrouwen

Ik heb tijdens mijn ervaringen met hyperventilatie goed kunnen merken dat het door angst ontstaat. Maar toen ik de angst beter onderzocht, bleek er een gebrek aan vertrouwen aan ten grondslag te liggen.

1. Tijdens turbulentie: ik vertrouwde er niet op dat het vliegtuig dit aankon en dacht dat we zouden neerstorten. Die gedachte veroorzaakte mijn angst-aanval, waardoor ik begon te hyperventileren.

2. Bovenop het klimrek: door een gebrek aan zelf-vertrouwen dacht ik dat ik eraf zou vallen en dus in groot gevaar verkeerde. Die gedachte veroorzaakte mijn angst, waardoor ik begon te hyperventileren.

Wanneer angstige gedachten onbewust in je hoofd rondcirkelen,
kunnen ze allerlei nare reacties opwekken en je leven beheersen.

Maar wanneer je je bewust wordt van deze gedachten, heb je een keuze:

A. wil ik deze gedachte zomaar geloven?
B. of… ga ik deze gedachte kritisch bekijken?

Wanneer je nog erg vastzit in je ego, zal deze nu meteen ingrijpen en je proberen wijs te maken dat jouw angst altijd gegrond is. Ik dacht dat, voordat ik mindfulness ontdekte, natuurlijk ook. Turbulentie was in mijn ogen levensgevaarlijk! Daar had ik natuurlijk volkomen gelijk in!

Pas met mindfulness ging ik meer over turbulentie lezen en ontdekte ik dat vliegtuigen zo ontwikkeld worden dat zij drie keer de maximale turbulentie aankunnen die tot nu toe op aarde gemeten is. Kijk maar naar die kleine vliegtuigjes die door tornado’s vliegen om luchtdrukmetingen te doen. Die storten echt niet altijd neer. Integendeel, dat is nog nooit voorgekomen.

Er zijn mensen die serieus bang zijn voor spinnen. De meesten van ons zullen hier hartelijk om lachen, maar voor die mensen is de angst gegrond: spinnen zijn voor hen echt eng en gevaarlijk, heus waar!

En zo kletsen al die ego’s van alle mensen, ook die van jou en mij dus, eindeloos door. Ze kunnen ons van alles wijsmaken want wij zijn te bang om onze angst eens serieus te onderzoeken en te ontdekken dat het eigenlijk nergens over gaat.

Zodra je het lef hebt om je angst nuchter te onderzoeken, hoef je niet meer bang te zijn

Het nadeel van niet-onderzochte angst is, dat je deze niet kunt oplossen omdat je er objectief niet naar durft te kijken. Het is als een eng geluid wat ’s nachts op de zolder klinkt. Je bent te bang om naar boven te gaan, want misschien is het wel een geest! Of een inbreker! Of een monster! En dus lig je elke nacht trillend in bed als het geluid klinkt.

Zou je echter mindfulness beoefenen, dan zou je een grote zaklamp pakken, de trap naar de zolder oplopen en eens rustig over het licht rond schijnen, in alle hoeken en gaten van de zolder. Dan zou je al snel ontdekken dat dat enge geluid van die geest of dat monster slechts een onschuldige moedermuis is die elke nacht rondscharrelt op zoek naar voer voor haar gezin. Volkomen verklaarbaar dus, en niets om zo bang voor te zijn.

Zodra je je angst bekijkt en onderzoekt, zul je ontdekken dat je je voor niets zorgen maakte. Zelfs als je een heus spook zou ontdekken, is dat minder eng dan als je maar blijft fantaseren. Dan heb je tenminste 50% van je angst weggenomen omdat je de angst die opgewekt werd door zomaar wat wilde aannamen, weg hebt kunnen nemen.

De emotionele impact van angst voor angst

Ik heb met veel cliënten samengewerkt die aan angst-stoornissen leden, en ik heb ontdekt dat angst uit twee componenten bestaat:
– de oorspronkelijke angst (bv voor spinnen)
– de angst om bang te worden en de angstervaring opnieuw mee te maken

De paniek-aanvallen waarmee de meeste van mijn cliënten worstelen, worden voor slechts 50% of zelfs minder veroorzaakt door een bepaald gegeven in hun leven, zoals turbulentie, spinnen, hoogtes, voor een publiek spreken, etc. De andere 50% van hun angst wordt opgewekt doordat zij bang zijn om weer bang te worden.

Zodra je met mindfulness je oorzaak van je angst onderzoekt, kun je die 50% extra angst voor de oorspronkelijke angst meteen overboord zetten. Dit scheelt dus al 50% van de angstige ervaring, waardoor de oorspronkelijke angst opeens best meevalt. De oorspronkelijke, ‘kale’ angst is heel goed te onderzoeken en mijn cliënten komen daar altijd in een paar Growing Mindfulness sessies volledig vanaf. Waarmee ze meteen ook van nare paniek-aanvallen af zijn die veroorzaakt worden door angst voor de angst. Niet voor niet zijn ze erg enthousiast over mijn no-nonsens aanpak.

Hoe kun je je hyperventilatie vandaag nog aanpakken?

In dit artikel ben ik uitgebreid ingegaan op hyperventilatie, de symptomen en de oorzaken. Als je aan hyperventilatie lijdt, dan wist je dat waarschijnlijk al. Wat je echter nog niet wist, is:

  • dat je ego je van alles wijs probeert te maken om je te beschermen tegen levensgevaar
  • dat levensgevaar tegenwoordig vaker irreëel is dan reëel
  • dat je de praatjes van je ego dus heel kritisch moet bekijken voordat je je over de rooie laat jagen
  • en dat je met mindfulness een onderscheid maakt tussen je oorspronkelijke angst en de extra angst voor de angst

De meest duurzame oplossing om hyperventilatie aan te pakken en af te leren is om je oorspronkelijke angst te onderzoeken en te ontmantelen. Dit proces kun je zelf aangaan, of samen met mij tijdens een serie sessies die geheel op jouw angst toegesneden zijn.

Om een aanval van hyperventilatie echter meteen op dat moment dat het zich voordoet af te breken, heb ik een handig 4-stappen-plan ontwikkeld.

Een praktische mindfulness-aanpak om voorgoed van hyperventilatie af te komen

Er zijn 4 eenvoudige stappen die je kunt nemen als je merkt dat je gaat hyperventileren. Probeer deze de eerstvolgende keer uit als je begint te hyperventileren. Je zult zien dat je hiermee de aanval kunt onderbreken of minder intens maken.

Stap 1: accepteer wat er gebeurt

Er is iets gebeurt (waardoor je erg angstig raakte) en je begint nu snel en oppervlakkig te ademen. Dit wordt een aanval van hyperventilatie! Je ego slaat meteen op hol en begint luid te schreeuwen:
‘Nee! Niet nu! Dit kan ik niet aan! Straks krijg ik het heel benauwd! Misschien stik ik! Ik sta helemaal voor gek hier! Waarom gebeurt me dit toch? Waarom ben ik zo’n slappeling? Waarom heb ik dit toch?’

Om tegen dit soort domme praatjes van je ego in te gaan, schakel je met je wijze ik een sterk wapen tegen dit paniekerige drama in: acceptatie.

Je gaat nu bewust en bij je volle verstand accepteren dat je een hyperventilatie-aanval hebt. Dus je zegt tegen jezelf:
‘Ja, ik ben aan het hyperventileren? Nou, en? Mag dat soms niet meer tegenwoordig?
Het gebeurt toch wel, of ik er nu van in paniek raak of niet.
Ik stop nu met verzetten en stressen.
Ik accepteer dat dit nu gewoon even gaande is.’

Stap 2: geef ruimte

Door acceptatie ontstaat er meteen ruimte in je gedachten en je gevoel, waardoor je makkelijker zult kunnen ademen. Je zegt nu tegen jezelf:
‘Hyperventilatie is niet prettig, maar vandaag mag het er gewoon zijn.
Ik laat me niet meer gek maken, ik laat me niet meer over de rooie jagen.
Vandaag is het prima dat ik hyperventileer.
Ik ga nu alle ruimte aan dit verschijnsel geven.
Ik geef mijn hyperventilatie toestemming om er te zijn.’

Stap 3: geef vertrouwen

Inmiddels begint de aanval van hyperventilatie langzaam af te nemen, omdat jij je ego niet langer toestaat om er paniekerige energie in te blazen. Nu je de angst voor de angst effectief hebt weggenomen door niet in de belachelijke praatjes van je ego mee te gaan, ontstaat er ruimte om vertrouwen (de oplossing voor wantrouwen en angst) in te zetten.
Je zegt tegen jezelf:
‘Ik vertrouw erop dat dit weer helemaal goed komt.
Ik vertrouw erop dat ik me straks weer rustig voel.
Ik vertrouw erop dat er eigenlijk helemaal niet veel aan de hand was.’

Stap 4: vertrouw op je eigen kracht

Als de aanval toch nog even aanhoudt, houd jezelf dan voor dat je sterk genoeg bent om hier doorheen te komen. Dit is niet zomaar een slap advies van mij: je bent namelijk altijd door alle aanvallen heen gekomen, toch? Anders zou je dit nu niet lezen :-))) Je kunt het dus blijkbaar prima hebben.
Dus je zegt tegen jezelf:
‘Dit is vervelend en ik ben bang, maar ik weet ook dat ik het aankan.
Ik heb deze aanvallen altijd overleefd, dus ik ben sterk genoeg om ook deze te overleven.
Ik vertrouw erop dat ik hier gewoon weer uit kom.’

Zie je dat dit een geheel andere aanpak is dan wat je tot nu toe hebt geprobeerd? Normaal ging je gewoon blind en willoos mee in de praatjes van je ego, die je met allerlei rampscenario’s en vernederingen om de oren sloeg als je een aanval van hyperventilatie kreeg. Of je ging ademhalingsoefeningen doen of in een papieren zak ademen… waardoor je alleen maar meer focus op de ademhaling legde en hyperventilatie verergerde.

Een andere, effectieve en vooral duurzame aanpak

Nu, in plaats dat je je ego toestaat om je een slappeling te noemen, grijp je als je wijze ik in en vertrouw je juist op je innerlijke krachten om dit te overwinnen.

Ik kan je plechtig beloven dat dit ook voor jou werkt. Negatieve zelf-praat is enorm ondermijnend en zorgt ervoor dat je in rondjes in je problemen blijft ronddraaien. Maar zodra je mindfulness toepast en jezelf positief en nuchter kunt toespreken, breek je uit die vicieuze cirkel van oorspronkelijke angst en extra angst voor de angst.

Zo breek je de macht van het ego en kun je eindelijk je eigen plan trekken. Je zult zien dat je binnenin ontzettend sterk bent en alles aankunt, maar dat het je ego was die negatief op je inpraatte en je zelf-vertrouwen bij elke aanval verder ondermijnde en afbrak.

Met deze 4-stappen-aanpak staat er een effectief antwoord op een onverwachte aanval van hyperventilatie tot je beschikking, waardoor je niet alleen jezelf er snel uit kunt trekken, maar waardoor je ook niet meer in paniek hoeft te raken wanneer het nog eens voorkomt. Nu weet je immers wat je moet doen: dwars tegen het ego ingaan en jezelf ruimte en vertrouwen geven.

Succes!
Marisa x